تلفیق مدل تعالی صنعت ساختمان ایران با تابآوری اقلیمی و کسبوکار
صنعت ساختمان هم عامل اصلی انتشار گازهای گلخانهای و هم قربانی تغییرات اقلیمی است. مقاله نشان میدهد که دستیابی به تعالی در این صنعت مستلزم تطبیق تابآوری اقلیمی و تداوم کسبوکار است و راهکارهای عملی برای پایداری در برابر بحرانهای آینده ارائه میدهد.
چکیده:
صنعت ساختمان، بهعنوان محور توسعه اقتصادی و اجتماعی، در خط مقدم مواجهه با تغییرات اقلیمی قرار دارد. این صنعت هم منبع قابلتوجهی از انتشار گازهای گلخانهای است و هم بهشدت در برابر اثرات مخرب آبوهوایی آسیبپذیر است. این مقاله با استناد به چارچوب مدل تعالی صنعت ساختمان ایران[1] ، استدلال میکند که دستیابی به «تعالی» در این صنعت، بدون تعمیق مفاهیم «تابآوری اقلیمی» و «تداوم کسبوکار» امکانپذیر نیست. با بررسی معیارهای این مدل، نشان میدهیم که چگونه شرکتها و صنایع ساختمانی میتوانند با بازنگری در رویکردهای خود، نهتنها برنده جایزه تعالی شوند، بلکه در طوفانهای واقعی و مجازی آینده پایدار بمانند و شکوفا شوند. این مقاله مثالهای عینی از پیادهسازی، راهکارهایی عملیاتی را ارائه میدهد.
کلمات کلیدی: تعالی سازمانی، مدل ICIE، صنعت ساختمان، تابآوری اقلیمی، تداوم کسبوکار، ساختوساز پایدار، مدیریت ریسک پروژه، اقتصاد دورانی.
مقدمه: ضرورت یک نگاه یکپارچه
صنعت ساختمان ایران با چالشهای دوگانهای روبرو است: از یک سو نیاز به بهبود بهرهوری، کیفیت و رقابتپذیری (همان اهداف والای مدل تعالی صنعت ساختمان) و از سوی دیگر، مواجهه با بحرانهای فزایندهای مانند کمآبی شدید، طوفانهای گردوغبار، سیلهای ناگهانی و افزایش دما. این چالشها میتوانند زنجیره تأمین مصالح را مختل کنند، پروژهها را متوقف سازند و به داراییهای ساخته شده آسیب جدی وارد کنند؛ بنابراین، تابآوری به یک شایستگیمحوری و پیشنیاز دستیابی به تعالی تبدیل شده است.
نقشه راه: مدل تعالی صنعت ساختمان بهعنوان چارچوبی برای تابآوری
مدل ICIE با ارائه یک نگاه سیستمیک، چارچوب ایدهآلی برای درهم تنیدن تابآوری در DNA شرکتها و صنایع ساختمانی است. در ادامه، برخی از کاربردهای تابآوری اقلیمی و تداوم کسبوکار را مدل ICIE میبینیم.
حوزه رهبری و راهبرد
وضعیت سنتی: تدوین راهبرد بر اساس سودآوری، رشد بازار و مشتریمداری.
نگاه تابآور: رهبران باید "تابآوری اقلیمی" را بهعنوان یک اولویت استراتژیک در چشمانداز سازمان مدنظر قرار دهند.
مثال عینی: مدیرعامل یک شرکت بزرگ سازنده، کمیتهای تحت عنوان "کمیته تابآوری و پایداری" متشکل از مدیران ارشد تشکیل میدهد. مأموریت این کمیته، ارزیابی ریسکهای اقلیمی تمام پروژههای آینده (مثلاً احتمال وقوع سیل در منطقه فلان در ۱۰ سال آینده) و گنجاندن هزینههای سازگاری[2] (مانند سیستمهای زهکشی قویتر) در بودجه اولیه پروژه است. این کار دیگر یک "هزینه اضافی" نیست، بلکه بخشی از "هزینه اصلی پروژه" است.
حوزه منابع انسانی
وضعیت سنتی: آموزش نیروها در حوزه ایمنی و کیفیت.
نگاه تابآور: آموزشهای تخصصی در زمینه " ساختوساز مقاوم در برابر تغییرات اقلیمی [3]".
مثال عینی: یک پیمانکار، کارگران و مهندسین خود را در کار با مصالح جدیدی که عایق حرارتی بهتری دارند (برای کاهش وابستگی به سیستمهای خنککننده) یا روشهای اجرایی که مصرف آب را در سایت به حداقل میرساند (در شرایط کمآبی) آموزش میدهد. این شرکت میتواند در مناقصههای پروژههای حساس به آب برنده شود.
حوزه شراکتها و منابع
وضعیت سنتی: انتخاب تأمینکننده بر اساس قیمت و کیفیت.
نگاه تابآور: ارزیابی "تابآوری زنجیره تأمین" تأمینکنندگان.
مثال عینی: یک توسعهدهنده مسکن، کارخانه سیمانی را انتخاب میکند که از سیستمهای بازیافت آب استفاده میکند و برنامه کاهش کربن دارد. زیرا میداند در صورت بروز محدودیتهای آتی در مصرف آب یا قوانین سختگیرانه کربنی، این تأمینکننده پایدارتر خواهد ماند و خط تولید او را قطع نمیکند. این یک تابآوری پیشگیرانه و فعال[4] است.
حوزه فرایندها، پروژهها و خدمات
وضعیت سنتی: مدیریت پروژه با سه ضلع زمان، هزینه و کیفیت.
نگاه تابآور: اضافهکردن "ضلع چهارم: پایداری و تابآوری محیطی" به مثلث مدیریت پروژه.
مثال عینی:
تابآوری در طراحی: یک مهندس مشاور، در طراحی یک مجتمع مسکونی، بهجای استفاده صرف از آسفالت (که اثر جزیره گرمایی ایجاد میکند)، از سطوح نفوذپذیر و فضای سبز استفاده میکند تا خطر آبگرفتگی در بارانهای شدید را کاهش دهد و دمای محله را تعدیل کند.
تابآوری در اجرا: یک پیمانکار، "برنامه تداوم فعالیت" برای سایت خود دارد. این برنامه شامل منبع برق پشتیبان (ژنراتور) برای وقوع قطعی برق نیست، بلکه شامل "منبع جایگزین آب" (مانند مخازن ذخیره آب باران) برای روزهایی است که به دلیل خشکسالی، آب شهر قطع میشود تا فرایندهای حیاتی مانند عملآوری بتن متوقف نشود.
حوزه نتایج
وضعیت سنتی: گزارش نتایج مالی، رضایت مشتری و عملکرد پروژه.
نگاه تابآور: اندازهگیری و گزارش "شاخصهای تابآوری و پایداری".
مثال عینی: یک شرکت در گزارش سالانه خود، علاوه بر سود و زیان، این موارد را نیز منتشر میکند:
- میزان کاهش مصرف آب در سایتهای پروژه نسبت به سال قبل.
- تعداد پروژههای طراحی شده مطابق با استانداردهای ساختمان سبز (مانند LEED یا استانداردهای ملی)
- درصد تأمینکنندگانی که برنامه مدیریت کربن دارند.
- میزان کاهش توقف پروژهها به دلیل حوادث اقلیمی.
نتیجهگیری: تعالی یعنی تابآوری در عمل
مدل تعالی ICIE تنها یک چارچوب برای کسب یک جایزه نیست، بلکه یک نقشه راه برای ساختن سازمانی "آماده آینده" است. آیندهای که با عدم قطعیتهای اقلیمی تعریف میشود.
سازمانهای پیشرو در صنعت ساختمان، کسانی هستند که:
- تابآوری را بهعنوان یک فرصت استراتژیک برای تمایز و ایجاد ارزش میبینند.
- از فناوریهای نوین مانند BIM برای شبیهسازی مصرف انرژی و اثرات اقلیمی پروژه بهره میگیرند.
- بر اقتصاد دورانی[5]و استفاده از مصالح بازیافتی تمرکز میکنند.
- و در نهایت، خود را نهتنها یک «سازنده سازه»، بلکه یک «سازنده تابآوری» برای جامعه میدانند.
حرکت به سمت این نگاه یکپارچه، نیازمند عزم رهبری، سرمایهگذاری در آموزش و تغییر فرهنگسازمانی است. اما پاداش آن، نهتنها کسب تقدیرنامه و تندیس، بلکه ساختن بنایی مستحکم برای کسبوکار و میهن عزیزمان در برابر تندبادهای پیش رو خواهد بود.
#مدل_ICIE
#تعالی_صنعت_ساختمان
#ساختمان_پایدار
#ساخت_وساز_مقاوم_آب_وهوایی
#BIM
[1] ICIE Award
[2] Compatibility costs
[3] Climate-Resilient Construction
[4] Proactive Resilience
[5] Circular Economy
